20. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA

A.      1. DÜNYA SAVAŞI SONRASI GELİŞMELER

A.      PARİS BARIŞ KONFERANSI

Ø  Birinci dünya savaşı sonrası mağlup devletlerin durumunu belirlemek  barış antlaşmalarının esaslarını belirlemek ve barışın kalıcılığını sağlamak amacıyla toplandı

Ø  Manda ve himaye resmileşti

Ø  Milletler cemiyeti kuruldu

Ø  İlkez görüş ayrılıkları burada ortaya çıktı

B.      SAVAŞIN SONUÇLARI

Ø  Savaştan en karlı İngiltere çıktı

Ø  Sömürgeciliğin yerini manda ve himaye aldı

Ø  Yugoslavya devleti kuruldu

Ø  Rusyada kominizm almanyada nazizim italyada faşizm gibi rejimler ortaya çıktı

B.      SSCB’NİN KURULUŞU VE DİĞER GELİŞMELER

1.       BOLŞEVİK İHTİLALİ VE SONRASI

Ø  Bolşevikler TROTSKY önderliğinde iktidarı ele geçirdi

Ø  Yeni lider LENİN oldu

Ø  Bolşeviklerin güçlenmesi için NEP adı verilen ekonomi politikası uygulandı

Ø  Çar 2. Nikola yanlılarını yok etmek için ÇEKA örgütünü kurdu

Ø  Leninin ölümünden sonra STALİN başa gelerek KOLLEKLİFLEŞTİRME politikasını uyguladı

2.       SOVYETLERİN ORTA ASYADA POLİTİKASI

Ø  Orta asyadaki güçlerini korumak için devlet otoritesi güçlü tutuldu bölge ekonomik açıdan dışarıya bağımlı hale getirildi kültürel ve ideolojik baskı yapıldı

Ø  sovyetlerin politikasına  ASABİYET denir

Ø  İhtilalden sonra Yusuf akçura İsmail gaspıralı gibi isimlerin önderliğinde çalışmalar yapılmıştır

Ø  Türkistan milli kurucusu ZEKİ VELİDİ TOGAN’dır. Ayrıca ilk başkanıdır

Ø  Türkiyede İstanbul üniversitesinde UMUMİ TÜRK TARİH KÜRSÜSÜNÜ kurdu(zeki velidi togan)

3.       BASMACI HAREKETİ

Ø  Rusyadaki türklerin ayaklanmasıdır

Ø  Baskı eden hücum eden anlamındadır

Ø  HOKAND şehrinde KORBAŞI ERGAŞ önderliğinde başladı

Ø  Daha sonra ENVER PAŞA tarafından bu hareket yönetilmeye başlandı

C.      ORTA DOĞUDA MANDA REJİMLERİ

Ø  FRANSA                suriye Cezayir tunus Lübnan

Ø  İNGİLTERE              mısır ürdün ırak Kuveyt filistin Arabistan

Ø  İngiltere ve fransa orta doğuda mandater yönetiminin kurulmasına SAN REMO KONFERANSINDA karar verdiler

D.      UZAK DOĞUDA YENİ BİR GÜÇ JAPONYA

Ø  Japonyada meji dönemi(aydınlanma çağı) MUTSİHİTO ile başladı

Ø  Daymiyo denilen derebeyliklere son verildi

Ø  Başkent TOKYO ya taşınmıştır

Ø  Şintoculuk yaygınlaştırılmaya çalışıldı

Ø  Ham madde sıkıntısı yüzünden KORE’YE saldırıldı ama baskılar sonucunda geri vermek zorunda kalındı

E.       1929 EKONOMİK KRİZ(KARA PERŞEMBE)

Ø  DAWES PLANI ile ABD almanyanın toparlanması için kredi vermesi ve almanyanın para basması

Ø  Almanya ve ingiltere’nin ekonomik sorunları yüzünden holdinglerin hisse senetleri düşmüştür ve ekonomik kriz yaşandı

Ø  ROOSEVELT ekonomik sistemde köklü değişiklik vaad eden NEW DEAL projesiyle iş başına gelmiştir

Ø  Bu plana göre devlet ekonomiye müdahale etmiştir bu doğrultuda ilkez MERKEZ BANKASI kuruldu

Ø  Bu krizi en iyi anlatan eser JOHN STEİNBECK’in GAZAP ÜZÜMLERİ eseridir

F.       KRİZİN TÜRKİYEYE ETKİLERİ

Ø  Yerli malını kullanımını yaygınlaştırmak için KAZIM ÖZALP MİLLİ İKTİSAT ve TASARRUF CEMYETİ kuruldu

Ø  Devletçilik modeli uygulanmaya başlandı

Ø  KRİLİNG SİSTEMİ(malımı alanın malını almak) uygulanmaya başlandı

Ø  İhraç edilen malların denetimini yapmak için TÜRK OFİS kuruldu

G.     AVRUPADA TOTALİTER REJİMLERİN KURULUŞU

1.       İTALYADA FAŞİZM

Ø  Birinci dünya savaşında istediğini alamayan italya DUÇE lakaplı MUSSOLİNİ ve FAŞİST partisinin işine yaramıştır

Ø  Mussoliniyi savunanlar KARA GÖMLEKLİLER’dir

Ø  Mussolini akdenize BİZİM DENİZ (MORE NOSTRUM) diyerek roma imparatorluğunu yeniden meydana getirmeye hedeflemiştir

2.       ALMANYADA NAZİZİM

Ø  WEİMAR ANAYASASI ile cumhuriyete geçildi

Ø  Nazi partisi SA denilen hücum kıtaları ile SS denilen savunma kıtaları oluşturmuştur

Ø  Hitler GESTEPO adı verilen polis teşkilatı kurmuştur

Ø  HAYAT SAHASI ile almanların yaşadığı tüm yerleri almayı hedefledi

3.       İSPANYADA İÇ SAVAŞ VE FRANCO DÖNEMİ

Ø  Ordunun iktidarı ele geçirmesi ile içi savaş ortaya çıktı

Ø  Savaş general franco ile milliyetçiler arasında yaşandı

Ø  Madridin ele geçirilmesi ile franco lider olmuş ve ikinci dünya savaşına katılmayarak uzun süre iktidarda kaldı

Ø  Salvador dali sivil savaşanın anlatımı ile bu içi savaşı anlatmıştır

4.       JAPONYADA MİLİTARİZM

Ø  Japonyanın yayılmacı politikasına karşın batılı devletler rahatsızlık duymuş ve WASHİNGTON DENİZ SİLAHSIZLANMA KONFERANSI düzenleyerek japonyanın deniz gücü sınırlandırılmış ve ÇİN’E saldırması engellenmiştir

İKİ SAVAŞ ARASI  BİLİMSEL VE KÜLTÜREL ÇALIŞMA

Ø  Mimaride BAUHAUS akımı başladı

Ø  İlk buzdolabı üretildi

Ø  İlk radyo yayını yapıldı

Ø  İlk sıvı yakıtlı roketi fırlatıldı

Ø  İlk sesli sinema filmi yapıldı

Ø  İgor sikorsky ilk helikopteri yapmıştır

Ø  Sürrealizm ekspresyonizm akımları ortaya çoktı

Ø  Elektrik evlere girdi

Ø  FLAMİNG PENİSİLİNİ keşfetti

Ø  Organ nakli yapıldı

Ø  İzafiyet teorisi ile einsthen ünlendi

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE SONUÇLARI

A.      2. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ

Ø  Almanyanın versay antlaşmasından dolayı rahatsız olması

Ø  İtalyanın savaşı kazandığı halde istediğini alamaması

Ø  İmparatorluk kurmak isteyen japonyanın asyadan Avrupalı devletleri çıkararak sömürgülerini genişletmek istemesi

Ø  Japonya MANÇURYA italya HABEŞİSTAN işgal etmesine almanyanın RHUR bölgesini silahlandırması

B.      SAVAŞ ÖNCESİ YAŞANAN SİYASİ GELİŞMELER

1.       ALMANYA

Ø  Avusturya ilhak edildi

Ø  Çekoslovakya’dan SUDET’ler bölgesi alındı

Ø  MÜNİH antlaşması ile SUDET almanya’ya verildi

Ø  Almanya ile doğu Prusya arasındaki kara bağlantısını kestiği için sorun olan bölge DANZİNG sorunudur

NOT: NEVİLLE CHAMBERLAİN ile özdeşleşen politika YATIŞTIRMA POLİTİKASIDIR

C.      SAVAŞIN AVRUPADA BAŞLAMASI VE YAYILMASI

Ø  Almanyanın polonyaya saldırması ile başladı

Ø  Mihver ve müttefik olmak üzere iki grup vardır

A.      MİHVER GRUBU

Ø  Hitler italya ve Japonya ile ÜÇLÜ PAKT imzalanmış

Ø  Daha önce italya almanya arasındaki ÇELİK PAKT Avrupa savaşına neden oldu

B.      MÜTTEFİK GRUBU

Ø  Almanyanın barbarosa harekatı ile rusya japonyanın pearl harlbour baskını ile Amerika bu gruba katıldı

C.      SAVAŞIN BAŞLAMASI VE GELİŞMESİ

Ø  Almanya polonya danimarka Norveç  Belçika Hollanda lüksenburg Yunanistan ve fransayı işgal etti YILDIRIM HAREKATI ile

Ø  Fransa almanya için MAGİNOT hattı adıyla anılan savunma hattını kurmuştur

Ø  Fransa işgal ettikten sonra  VİCHY HÜKÜMETİ kurulup başına HENRY PHİLİPPE PETAİN geçirildi

Ø  Daha sonra almanya kartal hücumu ile ingiltere’ye saldırmıştır

Ø  İngilizlere büyük bir darbe vurduktan sonra BARBAROSA HAREKATI ile SSCB’ye saldırmıştır ve burda ilkez durduruldu

Ø  Kuzey afrika cephesinde İngilizler alman ve italyanın orduları karşısında zafer kazandı

Ø  Pasifik cephesinde Amerika MERCAN LEYTE MİDWAY deniz savaşlarında japonyayı yendi

Ø  Abd’nin savaşa girmesi SORUKO YOMOMOTO’nun PEARL HARBOR baskını ile gerçekleşti

Ø  Bu baskından sonra ABD-İNG arasında ATLANTİK BİLDİRİ(BM ilk adımıdır) yayımlandı

Ø   SİCİLYA HAREKATI ile italya savaş dışına itilir

Ø  NORMANDİYA ÇIKARMASI(einsenhover) ile almanya savaşı kaybeder

Ø  Japonyaya atılan atom bombaları ile Japonya teslim olur

Ø  Hiroşimaya atılan küçük çocuk(little boy) nawazakiye atılan FEAT MAN(şişman adam) atılan uçak ENOLA GEY’dir

  

D.      İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SÜRECİNDEKİ KONFERANSLAR

1.       CASABLANCA KONFERANSI

Ø  Roosevelt ve Churchill arasında yapılan görüşmelerdir

Ø  Mihver devletleri ile teslim olmaları dışında antlaşma yapılmicak

Ø  Kuzey afrika cephesinden sonra savaşın nasıl şekilleneceği konusunda konuşuldu

Ø  Alınan karar mihver devletlerin kayıtsız şartsız teslim olmasıdır

2.       WASHİNGTON(TRİDENT) KONFERANSI

Ø  Alınan karar italyanın saf dışı edilmesi karar verildi

Ø  İng ve abd konferansı düzenledi

3.       QUEBEC KONFERANSI

Ø  Almanya’ya karşı ikinci bir cephenin açılması kararlaştırdı

Ø  Bu cephe normandiya kıyılarında açılacak

4.       BİRİNCİ MOSKOVA KONFERANSI

Ø  Savaş sonrası düzen için yapılan ilk toplantıdır

5.       YALTA KONFERANSI

Ø  BM kurulmasına karar verildi

Ø  Abd İngiltere düzenledi

Ø  Almanya’ya savaş açan herkes bu kuruluşa katılacaktır

6.       SAN FRANCİSCO KONFERANSI

Ø  BM kuruldu

Ø  Veto hakkı abd ing çin sscb’dir

7.       POSTDAM KONFERANSI

Ø  Abd sscb İngiltere arasında yapılan son konferansıdır

Ø  Barışın nasıl sağlanacağı konu alınmıştır

Ø  Almanya işgal bölgelerine ayrıldı

Ø  Polonya ile sscb sınırını CURZON ÇİZGİSİ kabul edilmiştir

8.       PARİS BARIŞ ANTLAŞMASI

Ø  Müttefikler ile almanya arasında barış antlaşması imzalamak için toplandı

Ø  MEİS ve 12 ADA yunanistana verildi

NOT:kahire tahran moskova konferanslarında TC’nin savaşa girmesi konuşuldu

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI TÜRKİYE

Ø  Almanya ile saldırmazlık fransa ve İngiltere ile karşılıklı yardımlaşma antlaşması yapıldı

Ø  Çakmak hattı kuruldu

Ø  Karartma uygulamasına geçildi

Ø  Devlet bazı ürünlere narh uygulaması getirdi

Ø  Milli koruma kanunun getirildi

Ø  İaşe müsteşarlığı kuruldu

Ø  Varlık vergisi ve toprak mahsulleri kuruldu

İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ ÇALIŞMALAR

Ø  Ankara ünv açıldı

Ø  Köy ensitüleri açıldı

Ø  İstanbul radyosu süresiz yayın yaptı

Ø  Çok partili hayata geçildi

Ø  Tek dereceli seçim sistemi uygulandı

Ø  İstanbul konservatuarı açıldı

Ø  Boraltan ve struma faciası yaşandı